قهوه دمی چیست

قهوه، نوشیدنی خوش طعم و عطری که میان مردم، علاقه‌مندان خاص خودش را دارد. علاقه‌مندان قهوه معمولا ترجیح می‌دهند که روز خود را با نوشیدن یک فنجان قهوه خانگی شروع کنند که از نظر ما قهوه دمی بهترین انتخاب برایشان است.

قهوه دمی چیست و چگونه تهیه می‌شود؟ تا انتهای این مقاله از مجله آشپزی مامی کوکینگ را مطالعه کنید تا به پاسخ سؤالات خود برسید.

تاریخچه قهوه دمی چیست؟

قبل از پاسخ به سؤال «قهوه دمی چیست؟»، بهتر است ابتدا کمی با تاریخچه آن آشنا شویم. برای تهیه قهوه دمی معمولا از روش‌های آسان و ارزانی استفاده می‌شود. مخصوصا در اوایل رواج قهوه دمی، به هیچ عنوان از دستگاه خاص و گران قیمتی برای دم آوری آن استفاده نمی‌شد.

تاریخچه قهوه دمی به قرن پانزدهم میلادی، یعنی دوران حکومت عثمانیان، بازمی‌گردد. در این دوران، عثمانیان تصمیم گرفتند تا قلمرو خود را تا بخش‌هایی از شمال آفریقا، آسیا و اروپای مرکزی گسترش دهند. در طی این گسترش قلمرو با قوم اوریو در اتیوپی آشنا شدند. قوم اوریو، دانه قهوه را با نوعی چربی حیوانی ترکیب می‌کردند تا به قهوه امروزی تبدیل شود. این دانه‌های ترکیبی تولید شده به دست قوم اوریو، کالری بالا و مدت انقضای زیادی داشتند.

بعد از این ماجرا، قهوه به کشورهای ایران، ترکیه و بخش‌هایی از اروپا ورود پیدا کرد. طی مدت زمان کوتاهی، قهوه به یکی از نوشیدنی‌های مورد علاقه و دلچسب مردم تبدیل شد. در این میان مردم به دنبال راه‌هایی برای دم آوری ساده‌تر قهوه بودند که ترکان عثمانی راهی را برای تهیه قهوه دمی ابداع کردند. برای تهیه قهوه دمی ابتدا دانه‌های قهوه را برشته و آسیاب می‌کردند. سپس، آن را درون یک ظرف گود (جزوه) همراه با آب به جوش می‌آوردند.

عثمانی‌ها تصمیم بر فاش راز تهیه قهوه دمی نداشتند ولی با گذشت زمان، این راز در بسیاری از کشورهای دیگر فاش شد. در نهایت، در قرن هجدهم میلادی، فرمول تهیه قهوه دمی به سراسر جهان رسید. به یکی از پرمصرف‌ترین انواع قهوه در میان مردم تبدیل شد.

قهوه دمی چیست؟

همان‌طور که در بالاتر اشاره کردیم، شیوه تهیه قهوه دمی توسط ترکان عثمانی، ترکیب دانه قهوه آسیب شده همراه با آب است. در انواع دیگر روش‌های قهوه دمی نیز همین فرمول به کار می‌رود. یعنی دانه قهوه آسیاب شده با آب ترکیب شده و در نهایت، از فیلتری عبور می‌کند.

به عبارتی، قهوه دمی را قهوه فیلتر شده می‌نامند. زیرا، برای تهیه قهوه دمی معمولا یک لایه فیلتر به کار می‌رود. این فیلتر بر روی مخزن دستگاه مورد نظر قرار گرفته و قهوه آسیاب شده روی آن می‌آید. حالا باید آب جوش را به روی قهوه ریخته تا از میان فیلتر عبور کند و به یک قهوه دمی دلچسب تبدیل شود.

علاوه بر قهوه دمی، روش‌های دیگری مانند قهوه اسپرسو و قهوه فوری برای تهیه قهوه وجود دارد. ولی محبوبیت قهوه دمی از آن جایی میاید که کافئین مناسب و طعم نسبتا ملایمی دارد. به‌طوری‌که همه افراد نسبت به طعم آن سازگاری داشته و می‌توانند روزانه آن را مصرف کنند. همچنین، دستگاه‌های تهیه قهوه دمی معمولا قیمت مناسب‌تری نسبت به دستگاه اسپرسو دارند که در ادامه مقاله «قهوه دمی چیست؟» به معرفی آنها هم می‌پردازیم.

اولین فیلتر برای تهیه قهوه دمی

قبل از رواج تهیه قهوه دمی در میان مردم، قهوه نوشیدنی اشرافی به حساب می‌آمد. این نوشیدنی صرفاً برای قشر مرفه جامعه بود و تنها آنها می‌توانستند از این نوشیدنی مصرف کنند. ولی در زمان انقلاب صنعتی که قهوه دمی به اروپا رسید، این نوشیدنی به یکی از نوشیدنی‌های پراستفاده برای تمامی اقشار جامعه تبدیل شد. در آن زمان، قهوه یک جایگزین مناسب برای آب‌جو و شراب شد. چرا که کارگران کارخانه‌های انقلاب صنعتی بعد از نوشیدن قهوه می‌توانند بدون مستی، با انرژی و هوشیاری کامل به کار خود ادامه دهند.

اولین بار در فرانسه یک روش برای تهیه قهوه دمی همراه با فیلتر ابداع شد. این روش همراه با دو محفظه توری در یک ظرف انجام می‌شد. به‌طوری‌که بر روی محفظه بالایی را با قهوه برشته و آسیاب شده، پر می‌کردند و روی آن مقداری آب جوش می‌ریختند. به‌مرورزمان این آب جوش از میان محفظه توری مانند عبور می‌کرد و قهوه دمی آماده شده به درون محفظه پایینی منتقل می‌شد. این روش تا مدت‌ها مورد استفاده مردم اروپا برای تهیه قهوه دمی قرار گرفت تا زمانی که اولین دستگاه تهیه قهوه دمی اختراع شود.

اولین فیلتر برای تهیه قهوه دمی در آلمان توسط ملیتا بنتز (Melitta Bentz) اختراع شد. در سال 1908 اختراع این خانم به عنوان جایگزینی برای فیلترهای پارچه‌ای و توری ثبت شد. فیلتر کاغذی اختراع شده، مانع ورود رسوبات به درون قهوه و طعم بهتر آن می‌شد. به همین دلیل، محبوبیت فراوانی پیدا کرد. تا جایی که این خانم شرکت ملیتا را برای تولید انبوه فیلترهای کاغذی قهوه راه اندازی کرد. در نهایت، فیلترهای مخروطی شکل با طراحی تکامل یافته از همان فیلترهای کاغذی مورد استفاده مردم قرار گرفتند.

معرفی انواع قهوه ‌ساز برای تهیه قهوه دمی

قهوه سازهای نسل سوم یا موج سوم، قهوه سازهایی برای تهیه قهوه دمی هستند. این قهوه سازها علاوه بر زیبایی در طراحی ظاهری، ارزان قیمت و نحوه استفاده آسان‌تری نسبت به دستگاه اسپرسو دارند. برای تهیه قهوه دمی با کمک این قهوه سازها، از مجاورت آب جوش در کنار دانه‌های آسیاب شده قهوه استفاده می‌شود. هر چه زمان این مجاورت بیشتر باشد، قهوه دمی شما طعم غلیظ‌تری خواهد داشت. همچنین، برای استفاده از این قهوه سازها باید فیلترهای کاغذی مناسب با آن قهوه ساز را به کار بگیرید.

قهوه سازهای موج سوم عبارت‌اند از:

کمکس (Chemex)

قهوه ساز کمکس برای اولین بار در سال 1941 توسط پیتر شلبو اختراع شد. دو سال بعد از ثبت اختراع، شرکت کمکس برای تولید این قهوه ساز تأسیس شد. قهوه ساز کمکس یک دستگاه از جنس شیشه ظریف است. دو محفظه بالایی و پایینی این قهوه ساز توسط یک فیلتر کاغذی مخصوص کمکس جدا می‌شود. محفظه بالایی برای ریختن قهوه آسیاب شده به همراه آب و محفظه پایینی مربوط به قهوه عصاره گیری شده است.

V60

قهوه ساز V60 از مدرن‌ترین دستگاه‌های قهوه ساز موج سوم است. این دستگاه در سال 2015 توسط کمپانی ژاپنی هاریو تولید شد. V60 شباهت تقریبی با قهوه ساز کمکس دارد. زیرا از محفظه مخروطی شکل تشکیل شده که به کمک فیلتر کاغذی مخصوص از یکدیگر جدا می‌شوند. همان‌طور که از نام V60 پیدا است، به شکل حرف V همراه با زاویه 60 درجه است.

فیلتر کاغذی و قهوه آسیاب شده با درجه متوسط تا درشت روی محفظه بالایی V60 قرار می‌گیرند. آب جوش با دمای 90 درجه بر روی قهوه ریخته می‌شود و قهوه دمی شما به درون محفظه پایینی منتقل می‌شود.

ایروپرس (AeroPress)

قهوه ساز ایروپرس در سال 2005 توسط آلن آدلر (Allen Adler) اختراع شد. این دستگاه دارای دو سیلندر در هم فرو رفته است که بر روی فنجان قهوه شما نصب می‌شود. برای تهیه قهوه دمی با این قهوه ساز بهتر است از قهوه آسیاب شده در درجه متوسط استفاده کنید. در ایروپرس از فیلتر فلزی استفاده شده و دیگر نیازی به استفاده از فیلترهای کاغذی نیست. تنها کافی است که قهوه را با آب جوش ترکیب کرده و از فیلتر عبور دهید.

فرنچ پرس (French Press)

ابتدا در سال 1852، دو مخترع فرانسوی به نام‌های دفورژنی و مایر، طرح ابتدایی قهوه ساز فرنچ پرس را اختراع کردند. سپس در سال 1929، دو مخترع ایتالیایی به نام‌های کالیمانی و مونتا، اختراع فرنچ پرس را تکمیل کرده و آن را نسخه امروزی‌اش تبدیل کردند. این قهوه ساز برای تهیه قهوه دمی به قهوه آسیاب شده با درجه متوسط تا درشت و آب جوش نیاز دارد. قهوه دمی در این قهوه ساز به مدت 4 دقیقه حاضر می‌شود. همچنین، با فیلتر فلزی در فرنچ پرس، دیگر نیازی به استفاده از فیلترهای کاغذی وجود ندارد.

تهیه قهوه دمی با دستگاه‌های متفاوت

حالا که به پاسخ سؤال انواع قهوه سازهای قهوه دمی چیست، رسیدید؛ باید کمی با نحوه کار آنها هم آشنا شوید. قبل از باید بدانید که در تهیه قهوه دمی باید از دانه قهوه آسیاب شده با درجه متوسط تا درشت و درجه رست ملایم استفاده شود.

موکاپات (Moka Pot)

موکاپات یکی از قهوه سازهای خانگی برای تهیه قهوه دمی است که به حرارت مستقیم نیاز دارد. این قهوه ساز، خود دارای یک فیلتر فلزی است و نیازی به فیلترهای کاغذی ندارد. درون محفظه پایینی موکاپات را با آب (تا سوپاپ اطمینان) پر کرده، فیلتر را روی آن بگذارید. قهوه آسیاب شده را داخل فیلتر فلزی بریزید و کمی سطح آن را صاف کنید. محفظه بالایی را ببندید و موکاپات را به مدت 5 دقیقه روی حرارت ملایم قرار دهید. بخار به دست آمده از آب جوش محفظه پایینی وارد دانه‌های قهوه شده و در نهایت، قهوه دمی شما به محفظه بالایی هدایت می‌شود.  

کمکس

برای تهیه قهوه دمی با کمکس، ابتدا باید قهوه ساز را گرم کنید. برای این کار، فیلتر کاغذی مخصوص کمکس را روی محفظه بالایی بگذارید و مقداری آب جوش را به حالت دورانی روی فیلتر خالی از قهوه بریزید. با این روش، هم محفظه پایینی قهوه ساز گرم می‌شود و هم فیلتر کاغذی شسته می‌شود. دلیل شستشوی فیلترهای کاغذی، عدم انتقال طعم و بوی کاغذ به قهوه دمی است.

آب جوش درون محفظه پایینی را خالی کنید. بر روی فیلتر کاغذی، قهوه آسیاب شده با درجه متوسط تا درشت را بریزید. سطح قهوه را کمی صاف کرده و در نهایت، آب با دمای 90 درجه سانتی گراد را به حالت دورانی روی قهوه بریزید. 30 ثانیه صبر کنید و مجددا آب جوش را روی قهوه بریزید. این کار را به مدت 4 دقیقه انجام دهید تا قهوه دمی کمکس شما حاضر شود.

ایروپرس

همان‌طور که در بالاتر، قهوه ساز ایروپرس را معرفی کردیم، لازم است بگوییم این قهوه ساز از دو محفظه درون هم تشکیل می‌شود. برای تهیه قهوه دمی با ایروپرس، ابتدا باید آن را به حالت برعکس کنید. قهوه آسیاب شده را به همراه آب جوش در دو مرحله درون محفظه بریزید. با یک قاشق، کمی آنها را هم بزنید. حالا در پوش فیلتر را با آب جوش گرم کنید.

درپوش را بر روی محفظه محکم کنید و فنجان مورد نظر را روی آن قرار دهید. ایروپرس را برعکس کرده و محفظه بالایی که خالی از آب و قهوه است را به سمت پایین فشار دهید. در نهایت، قهوه دمی شما از فیلتر ایروپرس عبور کرده و به درون فنجان شما منتقل می‌شود.

فرنچ پرس

تهیه قهوه دمی با فرنچ پرس از ساده‌ترین روش‌های دم آوری است. به این شکل که ابتدا قهوه آسیاب شده را داخل فرنچ پرس می‌ریزید و سپس آب جوش را تا جایی که سطح قهوه را بپوشاند، با آن ترکیب کنید. حالا فیلتر و درب فرنچ پرس ببندید و 5 دقیقه به آن زمان دهید تا قهوه دمی شما حاضر شود. برای انتقال قهوه دمی به فنجان، حتماً فیلتر فرنچ پرس را به پایین فشار دهید.

V60

تهیه قهوه دمی با V60 دقیقا مانند کمکس است. به این شکل که ابتدا فیلتر کاغذی V60 را باید با آب جوش بشویید و روی محفظه بالایی قرار دهید. قهوه آسیاب شده با درجه درشت را روی فیلتر بریزید. آب جوش با دمای 90 درجه را به حالت دورانی بر روی قهوه (تقریبا در دو مرحله) بریزید. تقریبا 3 دقیقه اجازه دهید تا قهوه به خوبی عصاره گیری شود.

نل دریپ (Nel Drip)

نل دریپ یک نوع فیلتر از جنس کتان است که قبل از استفاده باید آن را حتما درون آب جوش بشویید. بعد از شستشو، آب نل دریپ را گرفته و آن را روی قهوه ساز مورد نظر قرار دهید. بقیه مراحل را نیز مانند دیگر قهوه سازها انجام دهید.

سایفون (Syphon)

ابتدا فیلتر مخصوص قهوه ساز سایفون را با آب جوش بشویید و آب گیری کنید. آن را داخل قسمت انتهایی سایفون قرار دهید. محفظه پایینی را با آب پر کنید. در محفظه بالایی نیز قهوه آسیاب شده را بریزید. حالا منبع حرارتی سایفون را در زیر قهوه ساز بگذارید و اجازه دهید آب درون محفظه به جوش برسید.

هنگامی که آب به جوش برسد، به محفظه بالایی می‌آید و با قهوه ترکیب می‌شود. تقریبا بعد از 3 دقیقه که تمام آب محفظه پایینی به محفظه بالایی منتقل شد، منبع حرارتی را خاموش کنید. بعد از این کار، خود به خود قهوه دمی آماده شده به محفظه پایینی منتقل می‌شود و آماده سرو خواهد بود.

تفاوت میان قهوه اسپرسو و قهوه دمی چیست؟

به طور کلی تفاوت میان قهوه اسپرسو و قهوه دمی در نوع آماده سازی آنها است و از لحاظ نوع دانه قهوه تفاوتی با یکدیگر ندارند. دستگاهی که برای قهوه اسپرسو استفاده می‌شود، اسپرسوساز است که روند متفاوتی با قهوه سازهای دمی دارد. در ادامه، این تفاوت‌های قهوه اسپرسو با قهوه دمی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

غلظت قهوه

همان‌طور که دیده‌اید، قهوه اسپرسو نسبت به قهوه دمی غلظت بالا و حجم کمتری دارد. همین غلظت بالا باعث می‌شود تا طعم، عطر و مزه قوی‌تری به دست آورد. البته، غلظت بالا در قهوه اسپرسو به روند تهیه آن در دستگاه اسپرسو بازمی‌گردد که در ادامه مقاله «قهوه دمی چیست»، به آن می‌پردازیم.

کافئین قهوه

از آنجایی که قهوه دمی بیشتر با دانه قهوه عربیکا تهیه می‌شود، کافئین کمتری دارد. کافئین موجود در قهوه، بیشتر در دانه قهوه روبوستا خلاصه شده که در قهوه اسپرسو قرار دارد.

عطر و طعم قهوه

برخی افراد بر این باورند که استفاده از فیلترهای کاغذی برای تهیه قهوه دمی، طعم و عطر خالص قهوه را از بین می‌برد. به همین دلیل، آنها قهوه اسپرسو را همواره با طعم و عطر قوی و خوشایندتری می‌شناسند.

میزان استفاده از قهوه آسیاب شده

از آنجایی که یک سینگل شات قهوه اسپرسو برابر با 29 سی‌سی است، میزان دانه قهوه آسیاب شده کمتری نیز می‌خواهد. ولی قهوه دمی تقریبا 236 سی‌سی نوشیدنی است که برای تهیه آن به قهوه آسیاب شده بیشتری نیاز است.

روند تهیه

تهیه قهوه اسپرسو همراه با دستگاه اسپرسوساز انجام می‌شود که معمولا این روند تهیه چیزی حدود 15 الی 20 ثانیه طول می‌کشد. پس نسبت به قهوه دمی، سریع‌تر سرو می‌شود.

برای تهیه قهوه اسپرسو به دانه قهوه آسیاب شده با درجه ریز نیاز است. آن را به داخل صافی دستگاه ریخته و سطح آن را صاف می‌کنند. صافی را به دستگاه متصل کرده و پس از چند ثانیه، قهوه اسپرسو به داخل فنجان منتقل می‌شود. قهوه اسپرسو باید در همان دقایق اول نوشیده شود، زیرا بعد از گذشت مدتی، طعم آن به کلی فرق خواهد کرد.

نتیجه گیری

ارزان قیمت بودن قهوه سازهای دمی، این روزها قهوه دمی را به یکی از پرمصرف‌ترین قهوه‌های خانگی تبدیل کرده که مورد استفاده خیلی از افراد است. در این مقاله به پاسخ سؤال قهوه دمی چیست، پرداختیم تا شما به طور کلی با این نوع قهوه، تهیه آن و تفاوتش با قهوه اسپرسو آشنا شوید.